Zwyczaj ngủ duông – czyli przygotowanie do życia w rodzinie

Wiele osób zapatrzonych w „kulturę Zachodu” i uznających „jedyne słuszne” wartości etyczne nie podejrzewa nawet, że wyważa dawno otwarte drzwi. Narody Dalekiego Wschodu od tysięcy lat wychowują swoje dzieci w poszanowaniu rodziców i starszych, uczą szacunku do pracy, przygotowują do harmonijnego życia w rodzinie. Jednym z takich pradawnych obyczajów, przygotowującym młodych ludzi do małżeństwa, jest obyczaj „ngủ duông” (co można przetłumaczyć jako „wspólne nocowanie”) narodu Cơ Tu.

Dla mniejszości etnicznej Cơ Tu, podobnie jak dla innych narodów, zawarcie małżeństwa stanowi szczególnie ważne wydarzenie w życiu dwojga ludzi, ich rodzin oraz całej lokalnej społeczności. I po dziś dzień przedstawiciele Cơ Tu w wietnamskiej prowincji Quang Nam pielęgnują jedyny w swoim rodzaju obyczaj ich przodków zwany „wspólnym nocowaniem” („ngủ duông”).

W dawnych czasach młodzi chłopcy w wieku 20-22 lata musieli spełniać określone warunki, aby móc się ożenić. Musieli wiedzieć, jak zapewnić utrzymanie sobie i rodzinie, jak wyplatać kosze i polować na zwierzynę… Dziewczęta z kolei, mając 18-20 lat, powinny nauczyć się dobrze gotować i tkać płótna, zanim wyszły za mąż.

Żyjący w zgodzie z naturą ludzie Cơ Tu nauczyli się przeplatać ciężką pracę licznymi świętami – dniami odpoczynku. Okazją do świętowania jest Nowy Rok, zakończenie zbioru ryżu, otwarcie nowego domu gminnego „nhà gươl”, ceremonia nawiązania braterskich stosunków między dwoma wioskami, itp. Tego rodzaju gromadne spędzanie czasu sprzyja nawiązywaniu znajomości między młodymi ludźmi. Jest to też czas, kiedy chłopcy budują na polach ryżowych, na zboczach gór albo na skraju lasu chaty przeznaczone do „ngủ duông”. Są to w gruncie rzeczy szałasy z gałęzi i liści, o których istnieniu wie cała wieś.

Obyczaj „wspólnego nocowania” dotyczy tylko młodych ludzi stanu wolnego. Daje chłopcom i dziewczętom możliwość lepszego poznania się zanim zdecydują się na małżeństwo. Chłopiec i dziewczyna, kiedy skończą 13-14 lat, mogą swobodnie spotykać się w domu ngủ duông nawet co noc, przy czym nie koniecznie w tym samym składzie. W tym tkwi właśnie głęboka mądrość ludowa Cơ Tu, aby bardzo młodych ludzi nakłonić do zastanowienia się, czy po bliższym poznaniu nadal chcą być ze sobą do końca życia.

Aby uprzedzić zarzuty, że oto propagujemy jakieś rozpustne i wyuzdane obyczaje wietnamskich górali, należy podkreślić podstawową zasadę spotkań „ngủ duông”: Para młodych ludzi może spędzić razem całą noc (albo i kilka nocy), ale wyłącznie na rozmowie; wszelkie kontakty bardziej intymne są absolutnie wykluczone.

Wydawać by się mogło, że tego rodzaju zakazy wywołują jedynie rozbawienie wśród młodych Cơ Tu. Nic bardziej mylnego! To raczej nasza słynna „kultura Zachodu” usprawiedliwia relatywizację norm moralnych oferując łatwe i bez kosztów rozgrzeszenie złych czynów.

Przestrzeganie zwyczajowych reguł i zachowanie ostrożności (chociaż przecież nikt nas nie widzi…) od wieków tkwi w podświadomości Cơ Tu. A co grozi za złamanie odwiecznych zasad? Zgodnie z prawem i obyczajami narodu Cơ Tu, jeśli podczas „wspólnego nocowania” (ngủ duông) dziewczyna zajdzie w ciążę, ta para podlega surowej karze. Mają oni obowiązek zabić bawołu i kozła, i mięso rozdzielić pośród wszystkich rodzin wioski, przyznając się publicznie do winy. W przypadku, gdyby dziewczyna zaszła ciążę, a chłopak nie chciał się z nią ożenić, cała społeczność wioski oraz rodzina dziewczyny zażądają od tego chłopaka odszkodowania dla jej rodziny w postaci bawołu, krowy, naczyń oraz cennych ozdób. W przeciwnym razie rodzina winowajcy stanie się dłużnikiem rodziny dziewczyny z pokolenia na pokolenie. W tamtych warunkach zadośćuczynienie materialne jest niezwykle wysokie, ale trzeba pamiętać, że kara moralna za naruszenie tabu ngủ duông może być jeszcze bardziej dotkliwa. Chłopak może zostać wyłączony ze wspólnoty, a wszyscy mieszkańcy wioski odwrócą się od niego, zerwą z nim wszelkie kontakty.

Obyczaj „wspólnego nocowania” posiada ogromne znaczenie wychowawcze dla całej społeczności, przyczyniając się do odpowiedzialnego zachowania młodych ludzi chcących założyć rodzinę. Mimo wpływu zewnętrznych czynników kulturowych na współczesne życie, naród Cơ Tu po dziś dzień zachował ten oryginalny obyczaj i przekazuje go dalej z pokolenia na pokolenie.