Tatarzy, rozproszeni od Syberii po Krym, mimo pewnych różnic językowych w pełni mogą się uważać za jeden naród. Posiadają bogaty literacki język, bardzo starą kulturę i silne poczucie tożsamości narodowej. Zachowali też swoje tradycje i niepowtarzalne obrzędy.
Najbardziej wyraźnie widać tę historyczną pamięć narodu w kultywowanych wciąż tradycjach weselnych. Wesele tatarskie – to najważniejsze wydarzenie w życiu przyszłej rodziny. Bogate ludowe obyczaje starego tatarskiego narodu czynią to święto niezwykle pięknym i oryginalnym.
Przygotowania do świętowania
Przygotowania do tatarskiej uroczystości weselnej rozpoczynają się na długo przed oficjalną datą ślubu. Zanim mułła pobłogosławi i ogłosi zawarcie małżeństwa, odbywają się swaty i zmówiny między rodzicami przyszłej pary młodej. Młodzi w tych negocjacjach udziału nie biorą. Proces swatania dzieli się na trzy etapy:
- oględziny narzeczonej;
- opowieść o narzeczonym;
- negocjacje między stronami.
W charakterze przedstawicieli pana młodego występuje swat (jauczy) plus jeden starszy krewny. Jeśli dwa pierwsze etapy swatania przebiegły pomyślnie, to na ostatnim etapie przyłączają się do nich rodzice narzeczonego. Podczas kluczowych przedweselnych rozmów obie strony zajmują się materialnymi - i nie tylko - sprawami przyszłej nowej tatarskiej rodziny. Omawiane jest miejsce zamieszkania młodożeńców, zobowiązania stron co do zakupu przedmiotów gospodarstwa domowego, dochody narzeczonego, wielkość i skład „kałymu” oraz inne problemy.
Kałym to tradycyjny wykup płacony rodzicom narzeczonej. Zgodnie z tradycją powinien być w pełni spłacony do dnia ślubu albo najpóźniej w tym dniu. W skład kałymu mogą wchodzić złote ozdoby, komplety zimowej i letniej odzieży, pościel, zastawa stołowa, określona suma pieniędzy. O wianie narzeczonej w tym okresie nie mówi się. Jeżeli strony doszły do porozumienia, to o pozytywnym wyniku powiadamia się narzeczonych, wyznaczając przy tym datę zaręczyn. Następnie zaczyna się omawianie uroczystości weselnej, w której skład wchodzi:
- Ceremonia zaślubin Nikah – muzułmański ślub, który odbywa się w meczecie albo w domu narzeczonej. Składa się z modlitw, czytania Koranu, duchowych wskazówek. Uroczyste śluby składają albo sami młodożeńcy, albo ich przedstawiciele.
- Rejestracja małżeństwa w USC, która nadaje zawartemu związkowi małżeńskiemu moc prawną.
- Tatarskie wesele Tuj. Święto, które ciągnie się przez wiele dni, początkowo w domu panny młodej, a potem nowo upieczony małżonek przewozi żonę do domu swoich rodziców. Tutaj jest ciepło witana i obdarowywana drogimi prezentami. Szczególny znak serdecznego przyjęcia – to miękkie poduszki, które podkładają jej pod nogi. Inny ciekawy rytuał związany z życzeniami, aby stała się dobrą i bogatą gospodynią, polega na zanurzeniu rąk młodej małżonki w mące.
Jeśli narzeczeni dobrze się znają, a rodzice obu stron wyrażają zgodę na małżeństwo, to zmówiny i zaręczyny mogą się odbyć tego samego dnia. Przygotowania do tatarskiej uroczystości weselnej zajmują średnio trzy do pięciu tygodni. Narzeczony zbiera i na raty wpłaca kałym, kupuje prezenty dla narzeczonej, jej rodziców i krewnych. Z kolei narzeczona kończy przygotowanie wiana, które rozpoczęła jeszcze będąc podlotkiem.
Rodzice i krewni obu stron zajmują się organizacją weselnej uroczystości.
Tradycyjne stroje ślubne nowożeńców
Tatarskie stroje ślubne różnią się od tych europejskich, do których przywykliśmy. Biały strój ślubny panny młodej powinien maksymalnie zakrywać jej ciało, włącznie z rękami, szyją i dekoltem. Długa suknia, albo tunika ze spodniami, uzupełniona jest obowiązkowo nakryciem głowy, na przykład chustą, która w pełni zakrywa włosy. Pannie młodej wolno jedynie zostawić odkryte dłonie i twarz; wszystkie pozostałe części ciała muszą być osłonięte przed wzrokiem postronnych osób luźnym ubraniem z nieprzejrzystej tkaniny.
Jeśli chodzi o tatarskiego pana młodego, to wymagania co do jego stroju są mniejsze, niż do stroju panny młodej. Może on wystąpić na ślubie w garniturze z białą koszulą i krawatem. Jedyna osobliwość – to obowiązkowe nakrycie głowy: krymka (tiubietiejka), czyli mała okrągła czapka.
Chociaż w dzisiejszych czasach następuje swego rodzaju unifikacja weselnych ceremonii różnych narodów, to tatarskie wesele wciąż zachowuje swoją tożsamość i oryginalność.
