Trzy paleniska w domach narodu Khỏ Mú

Stanisław Kozłowski | Zwyczaje
Trzy paleniska w domach narodu Khỏ Mú

Naród Khỏ Mú należy do najstarszych w Azji Południowo-Wschodniej. Zamieszkuje tereny górskie w Laosie, Tajlandii, Birmie, Chinach i Wietnamie. Zwykle zakładają oni osady w połowie drogi do wierzchołka góry. Każda wieś liczy dziesiątki domów, w których mieszkają przedstawiciele kilku rodów.

Zgodnie z tradycją, poszczególne klany Khỏ Mú noszą nazwy zwierząt i roślin. Ich członkowie uważają zwierzę, ptaka, czy roślinę za swojego przodka i powstrzymują się od spożywania potraw z nich przyrządzonych.

Duże znaczenie przywiązują do budowy domów. Święto związane z zakończeniem budowy jest dla nich najbardziej radosne ze wszystkich. Na tę okazję gospodyni domu przygotowuje potrawy z całej świni dla ugoszczenia sąsiadów.

Khỏ Mú żyją w ścisłej więzi z naturą. Uprawiają na górskich poletkach ryż, kukurydzę, bataty i maniok. Zajmują się różnymi rzemiosłami – tylko tkactwo nie cieszy się u nich szczególną popularnością, dlatego też odzież kupują przeważnie od Czarnych Thái.

Od niepamiętnych czasów niezbędnym elementem w życiu Khỏ Mú jest ogień. Palące się ogniska w domach na palach czynią atmosferę w wiosce bardzo przytulną. Nie wiadomo, kiedy nauczyli się rozniecać ogień najprostszym sposobem, czyli z pomocą bambusowych pałeczek. Według tradycji, chłopcy od dzieciństwa uczą się tej osobliwej sztuki.

Do rozpalenia ogniska wykorzystują bambusową deszczułkę, w której żłobią niewielkie zagłębienie i wstawiają w nie bambusowy trzpień. Dookoła rozkładają suchą trawę i szybkimi ruchami dłoni obracają bambus, dociskając go do deski. Jak mówią najstarsi mieszkańcy wioski, im starszy jest bambus, tym łatwiej się zapala. Siła tarcia daje niezbędną ilość energii do powstania ognia.

Stare powiedzenie głosi, że „skarbem Tajów jest woda, a Khỏ Mú - ogień”. Dla narodu Khỏ Mú ognisko domowe jest symbolem Ducha Ogniska, życia i odrodzenia. W każdym domu paleniska mogą się znajdować w różnych miejscach, jednak porządek ich ustawienia zawsze odpowiada tradycji i obyczajom z uwzględnieniem surowych reguł tabu.

Tradycyjny dom Khỏ Mú składa się z trzech izb. Na lewo od schodów w pierwszej izbie znajduje się palenisko, na którym codziennie gotuje się jedzenie. Nad nim ustawia się też suszarkę do produktów. W pomieszczeniu, gdzie znajduje się pierwsze palenisko, mieszkańcy domu nie tylko przygotowują pożywienie, ale też przyjmują gości. Kobiety, siedząc wokół ognia, dzielą się wzajemnie swoimi myślami i uczuciami.

Drugie palenisko mieści się w centralnej izbie, razem z ołtarzem przodków. Tutaj mogą zachodzić tylko członkowie rodziny; obce osoby nie mają wstępu. To pomieszczenie jest ściśle związane z wielowiekowymi obyczajami narodu, tutaj mają miejsce wszystkie ważne dla rodziny wydarzenia. Podczas rytuału oddawania czci przodkom, Khỏ Mú wykorzystują to osobne palenisko dla przygotowania potraw, ponieważ wierzą, że ich przodkowie są duchami czystymi i muszą korzystać z własnego paleniska.

Trzecie z kolei ognisko domowe ulokowane jest w trzeciej izbie domu i nazywane „paleniskiem do gotowania ryżu”, jako że wiąże się ściśle z tradycją kultu Ducha Ryżu. Podczas żniw mieszkańcy domu przynoszą pierwsze wymłócone ziarna Duchowi na znak wdzięczności za dobre zbiory. Dlatego też wszystkie przedmioty w tej izbie mają znaczenie sakralne i bez ważnych powodów nie wolno ich stamtąd wynosić.

W dzisiejszych czasach wiele ludowych obyczajów i tradycji, również narodu Khỏ Mú, ulega zmianie wraz ze zmianą sposobu życia. Jednak Khỏ Mú po staremu wierzą, że szacunek okazany Duchowi Ognia oraz Duchowi Ryżu przynosi im pomyślność oraz chroni przed problemami i kłopotami.


Przyjaciele Piekiełka
Artom.Audio
Szkoła Tańca Hamsa
Galeria Oławska

© Piekielko.com