W opowieści o życiu Mahometa (hadis) przekazanej przez Anasa ibn Malika – towarzysza proroka, mówi się, że kiedy Mahomet przybył do Medyny, mieszkańcy miasta mieli dwa dni w roku na zabawy i świętowanie. Prorok zapytał ich: „Jakie są te dwa dni?” Oni odpowiedzieli: „To dwa dni, w które radowaliśmy się i świętowali w okresie dżahilijji”. (Dżahilijja to okres przed pojawieniem się islamu – „czas nieświadomości i ciemnoty”). I rzekł prorok: „Zaprawdę, Allah Wszechmogący zamienił wam te dwa dni na lepsze dwa dni: święto zakończenia postu (Eid al-Fitr) i święto ofiarowania (Eid al-Adha)”.
Pochodzenie nazwy święta i jego historia
W różnych krajach islamskich występują rozmaite nazwy tego święta. Według niektórych leksykografów arabskie słowo eid jest zapożyczone z aramejskiego i oznacza „święto”. Z kolei arabskie słowo fitr to „przerwanie postu”. Turcy nazywają to święto Seker Bayramı, Tatarzy Uraza-Bajram, Bośniacy Ramazanski Bajram, Albańczycy Fitër Bajrami i tak dalej - każdy naród w swoim języku.
Święto Eid al-Fitr jest drugim co do znaczenia świętem muzułmańskim. Rozpoczyna się pierwszego dnia 10 miesiąca Szałłal, na zakończenie postu w 9 miesiącu Ramadan. Dokładne daty święta Eid al-Fitr zależą czasu pojawienia się na niebie nowiu księżyca. W bieżącym roku zdarzyło się to wieczorem 12 maja i zakończyło również wieczorem 13 maja. W przyszłym roku Święto Przerwania Postu będzie obchodzone 2 maja. Muzułmanie wyznaczają swoje święta według kalendarza księżycowego, przez co islamski rok liczy nie 365 ale 354 dni. W ten sposób święto Eid al-Fitr, podobnie jak inne święta, przesuwa się każdego roku o 11 dni, a w latach przestępnych o 10 albo 12 dni.
Tradycja świętowania końcu postu została ustanowiona przez proroka Mahometa w 624 roku. Oparty na fazach księżyca kalendarz muzułmański rozpoczyna się od wywędrowania Mahometa z Mekki do Medyny, co zdarzyło się w 622 roku według kalendarza gregoriańskiego. Według kalendarza muzułmańskiego mamy obecnie rok 1442. W tych wyliczeniach nie ma błędu, ponieważ ze względu na krótszy rok muzułmański początkowa różnica 622 lat zmniejszyła się do 579.
Święto Przerwania Postu jest symbolem odrodzenia, podniesienia duchowego poziomu; wszak wierni muzułmanie w ciągu całego miesiąca Ramadan pościli, wolny czas poświęcali studiowaniu Koranu, starali się wypełnić możliwie najwięcej szlachetnych dzieł i postępków. Święto podsumowuje – można powiedzieć – całą pracę wykonaną w miesiącu Ramadan.
Święty miesiąc
Ramadan jest świętym miesiącem postu i duchowego oczyszczenia u muzułmanów; miesiącem, w którym został objawiony Święty Koran. Pośród 12 miesięcy kalendarza księżycowego, według którego żyją muzułmanie na całym świecie, miesiąc 9 jest najbardziej ważny i honorowy. Liczy 29 albo 30 dni. Z jego nadejściem każdy muzułmanin powinien rozpocząć post, a także wypełniać szereg niezbędnych przygotowań i religijnych obrzędów.
Post jest jednym z pięciu filarów islamu i należy go bezwzględnie przestrzegać od modlitwy porannej do wieczornej. W islamie ta forma kultu ma na celu przybliżenie wiernych do Allaha. Kiedy zapytano proroka Mahometa, jakie postępki są najlepsze, odpowiedział, że post – bo nic się z nim nie może równać.
W czasie trwania Ramadanu, wierni muzułmanie powstrzymują się od spożywania pokarmu. Przewidziane są dwa nocne posiłki: iftar – pierwszy posiłek po zachodzie słońca i suhur - ostatni posiłek przed świtem. Zadaniem postu jest oczyszczenie człowieka z wad i namiętności. Powstrzymanie się od złych pragnień w okresie postu pomaga osiągnąć czystość działań przez całe życie.
Święto przerwania postu
Ramadan kończy się wielkim świętem – Eid al-Fitr. W tym dniu muzułmanie powinni oddawać się refleksji na tematy wartości duchowych oraz przemyśleniom o życiu w okresie postu. Dzień Eid al-Fitr jest uważany za święto zbawienia od piekła, a także dzień miłości i przyjaznych gestów. W tym dniu odwiedza się pokrzywdzonych i opiekuje osobami starszymi.
Święto rozpoczyna się po wieczornej modlitwie. Noc przed świętem muzułmanin powinien spędzić na modlitwie o błogosławieństwo Allaha i czytaniu Koranu ku chwale Wszechmocnego. W dzień świąteczny przed udaniem się do meczetu należy wziąć kąpiel i ubrać odświętne, czyste ubranie. Muzułmanie biorą przykład z proroka, który w świąteczne dni, a także w piątki używał pachnideł.
Wierni są zobowiązani przybyć do meczetu z wyprzedzeniem, aby zająć miejsce z przodu. W święto Eid al-Fitr przed wyjściem do meczetu je się zwykle coś słodkiego, najlepiej nieparzystą liczbę daktyli. W tym dniu koniecznie przekazuje się jałmużnę, pozdrawia znajomych, odwiedza krewnych i sąsiadów, przyjmuje gości. Świętowanie przeplata się z duchowym doskonaleniem i dobrymi uczynkami.
Świąteczna tradycja Eid al-Fitr
Do nadejścia święta muzułmanie robią generalne porządki w swoich domach, pomieszczeniach przydomowych i budynkach gospodarczych. Doprowadzają do porządku domowe zwierzęta, myją je i czyszczą. Wierni zaczynają prace na cztery dni przed uroczystością.
Aby powitać Eid al-Fitr jak należy, muzułmanie kupują żywność, nowe artykuły gospodarstwa domowego i przybory kuchenne. Starają się odnowić i upiększyć swoje mieszkania. W ruch idą nowe nakrycia, obrusy, dywany, nawet meble.
W dzień święta muzułmanie obdarowują się prezentami, sąsiedzi wymieniają się smakołykami. W tym dniu należy koniecznie zebrać się ze swoimi krewnymi i nikogo nie wypuszczać z domu. Zgodnie ze starymi wierzeniami, w tym błogosławionym dniu do mieszkania przychodzą dusze zmarłych. Po odprawieniu nabożeństwa i odmówieniu rytualnej modlitwy w meczecie, wierni udają się do grobów świętych islamu i na cmentarz uczcić zmarłych krewnych. Rodziny, w których ktoś zmarł w ostatnim roku, zapraszają do stołu na upamiętnienie mułłę, wszystkich krewnych i bliskich.
Uroczystość Eid al-Fitr nie kończy się z nastaniem nocy, ale przeciwnie, trwa nadal trzy dni. Jest pełne radości, śpiewów i tańców. Spędzając te dni w radosnym nastroju, muzułmanie mają nadzieję, że cały rok będzie pełen radości i szczęścia.
Świąteczny poczęstunek
Najważniejsza cecha świątecznego stołu w czasie Święta Przerwania Postu, to aby uginał się on od potraw, a goście byli zadowoleni i wdzięczni gospodarzom. W to święto przyjęte jest zapraszanie na wspólną modlitwę sąsiadów – wyznawców innych religii.
Świąteczny stół każdego muzułmańskiego kraju zależy od narodowych tradycji. W Dagestanie, na przykład, nieodzownym daniem będzie to pilaw z baraniną, w Tatarstanie pieką bliny, a w Arabii Saudyjskiej od rana jedzą słodkości i świeże owoce.
Co zrobić, jeśli post został naruszony?
W islamie istnieje rozróżnienie między świadomym naruszeniem zasad Ramadanu i z konieczności albo przez zapomnienie. Jeśli ktoś zapomniał się i niechcący zjadł coś albo wypił wodę, post nie uważa się za naruszony.
Jeśli zdarzy się złamać post na skutek choroby, można go wypełnić w inne dni w rozliczeniu dzień za dzień. Jeśli wciąż nie ma możliwości wypełnienia postu, wierny powinien wpłacić ofiarę w określonej kwocie za każdy dzień bez postu, albo nakarmić 30 potrzebujących.
Gdyby człowiek mając możliwości, celowo przewał obowiązek postu, odkupieniem winy będzie nieprzerwany post przez 60 dni plus jeden dzień dłużej. Można to zamienić na nakarmienie 60 potrzebujących. Obowiązek należy wypełnić jak najprędzej.
