Pasztunowie są największą grupą etniczną w Afganistanie. Chociaż ich dokładna liczba w dalszym ciągu jest niepewna, z całą pewnością stanowią niemal połowę całej afgańskiej populacji. Pasztunowie mieszkają głównie na południu i na wschodzie kraju. Porozumiewają się odrębnym językiem, zwanym paszto – jest to zresztą ich język urzędowy od 1936 roku.
Spekuluje się, że Pasztunowie są potomkami wschodnich Irańczyków, którzy wyemigrowali na obecne tereny z Persji. Krąży jednak po Afganistanie również pewna interesująca legenda o tym, że Pasztunowie pochodzą faktycznie od jednego ze starożytnych plemion… Izraela. Pasztunowie są sunnickimi muzułmanami, postrzeganymi również jako historyczni założyciele Królestwa Afganistanu.
Czym jest kodeks Pasztunwali?
Struktura społeczna Pasztunów opiera się na kodeksie Pasztunwali , który jest mieszanką plemiennego kodeksu honoru i lokalnych interpretacji. Wymaga on oczywiście mówienia w paszto i przestrzegania pewnych, ustalonych zwyczajów. Gościnność, ochrona krewnych, obrona mienia oraz honor rodziny – są to jedne z najważniejszych zasad kodeksu Pasztunwali. Główny aspekt kodu Pasztunwali podkreśla osobisty autorytet i wolność. Ważne decyzje podejmowane są przez loja dżirga – czyli radę starszyzny plemienia. Kobiety są zobowiązane do noszenia odzieży, przykrywającej całe ciało, nam powszechnie znanej jako burka. O tym szerzej pomówimy sobie za chwilę.
Większość Pasztunów skupia się na rolnictwie (nawadnianej pszenicy) i hodowli zwierząt – właśnie to stanowi ich główne źródło dochodu. Niektórzy są również zaangażowani w handel różnymi towarami – zalicza się do nich również biżuteria orientalna.
Jak ubierają się Pasztunowie?
Jako ludność wiejska i plemienna, strój Pasztunów w Afganistanie jest zazwyczaj wykonany z lekkiej bielizny – a więc, jest szyty luźno po to, aby ułatwić ruch. Ubrania Pasztunów są inaczej wykonane dla mężczyzn, a jeszcze inaczej dla kobiet.
Tradycyjny strój męski to zazwyczaj kufi, czapka Peszawari, turban, czapka sindhi lub pakul – oczywiście, jako tradycyjne nakrycie głowy. Przywódcy Pasztunów czasami noszą czapkę karakul – zupełnie tak samo, jak były prezydent Hamid Karzaj i byli monarchowie Afganistanu.
Tradycyjna kobieca sukienka to partūg firaq. Kobiety noszą też czasami spodnie w jednolitych kolorach bądź długą, kamisową koszulę z paskiem. Często na to wszystko nakładają również burkę. Bardziej wyszukane i fantazyjne stroje etniczne wykończone są złotymi nitkami, złotymi koralikami i są dostępne w wielu różnych kolorach na jedwabnych tkaninach. Te sukienki są zwykle noszone na specjalne okazje i wesela. Uzupełnia się je również orientalną biżuterią.
Ciekawostki na temat plemienia Pasztunów
Pasztunowie są znani ze swojej… poezji. Tappa jest najstarszą i najpopularniejszą formą poezji afgańskiego plemienia Pasztunów. Pierwsza linijka jest wówczas krótsza niż kolejna, ale odzwierciedla wszystkie ludzkie uczucia. To jedyna piosenka, która śpiewana jest w czasie smutku i przy okazji… małżeństwa. Jest też charbetta, na którą składa się epicki wiersz ze specjalnymi rytmami. W nim omawia się wszystkie aspekty życia, ale też heroizm legendarnych postaci. Tempo jest zwykle bardzo szybkie i jest śpiewane przez dwóch lub więcej śpiewaków w ramach refrenu – jeden z nich czyta pierwszą linię, podczas gdy inni podążają za pozostałą. Kobiety komponują też neemakai – będące zwykle bardzo krótkimi pieśniami.
Najważniejszy taniec Pasztunów to z kolei attan. To taniec narodowy, wykonywany przez obie płci. Składa się z 2-5 kroków i kończy klaśnięciem skierowanym w stronę środka – po czym proces powtarza się ponownie. Ten taniec jest zwykle wykonywany z muzykiem, dyktującym czas trwania i szybkość.
Przy tej okazji, kobiety ubierają również tradycyjną biżuterię etniczną. Droższa biżuteria wykonana jest zazwyczaj z kamieni szlachetnych i litych metali – jak np. uroczystości plemienne. Orientalna biżuteria Pasztunów to przede wszystkim przepiękne, ręcznie wyrabiane naszyjniki, bransoletki, pierścionki i kolczyki wykonane ze starych monet, chwostów czy też koralików. Biżuteria potrafi pokreślić urodę kobiety z plemienia Pasztunów, ale także odpędzić… złe duchy! Nic więc dziwnego, że do tej pory jest tak ochoczo wkładana przez mieszkanki afgańskiego plemienia.
