Turkus naturalny

Od setek lat kobiety noszą biżuterię z turkusem. Ten kamień intryguje, a jego niepowtarzalny kolor urzeka ludzi na całym świecie. Znaczenie rzadkiego minerału zostało zapisane w historii, ale wspomina się o nim również w licznych opowieściach. Minerał ten pojawia się też podczas ceremonii religijnych, a przez niektórych szamanów i plemienne kultury uważany jest w dalszym ciągu za święty minerał. Co warto wiedzieć o biżuterii z tym kamieniem? Czy na pewno wiesz, co na sobie nosisz?

Turkusowa biżuteria to nie tylko moda – to prezent od ziemi

Biżuteria etniczna z turkusem, np. naszyjniki, bransoletki czy kolczyki, dla wielu kultur są specjalnym symbolem. To cenne klejnoty, wydobywane i sprzedawane przez starożytne kultury, osadzane najczęściej w złotej i srebrnej biżuterii. Dla przykładu, Indianie używali mielonych kamieni turkusowych jako talizmany i uzdrawiające amulety, tworząc z nich srebrną biżuterię. Amerykańskie plemiona formowały zresztą biżuterię z tym niebieskim kamieniem na różne sposoby – zależnie od ich wyznania:

Santo Domingo – tworzyli biżuterię wyłącznie jako ozdoby, jednak odzwierciedlające starożytną tradycję zielononiebieskiej biżuterii. Ich dzieła często zdobione były skomplikowanymi wzorami, które miały symbolizować harmonię z naturą.

Navajo – stawiali na tradycyjną i innowacyjną formę tworzenia biżuterii srebrnej i turkusowej. Ich unikalne podejście do rzemiosła sprawiło, że biżuteria z turkusem stała się znana na całym świecie, a ich techniki wciąż są przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Zuni – oddawali w biżuterii z tym minerałem wyobrażenia na temat natury i jednocześnie swojej kultury religijnej. Ich prace często przedstawiały symbole związane z duchowością i były używane podczas ceremonii, co nadawało im dodatkowe znaczenie.

Wczesna biżuteria indiańska składała się z turkusowych koralików, mozaiki, masywnej turkusowej biżuterii i turkusowych naszyjników heishi. Po hiszpańskim wprowadzeniu „w obieg” srebra, rdzenni Amerykanie połączyli lapidarne umiejętności cięcia kamienia ze srebrem, aby wyprodukować turkusową biżuterię właśnie. Ta biżuteria dziś jest już powszechnie znana jako biżuteria indyjska, a jej popularność wzrasta z każdym rokiem.

Turkus był wydobywany, sprzedawany, opisywany i noszony w wielu kulturach na całym świecie – oczywiście, nie tylko amerykańskich. Każda jedna kultura jednak, niezależnie od przeznaczenia i formy wytwarzanej biżuterii z turkusem, uważała tak samo – turkus to prezent od ziemi. W wielu tradycjach przypisywano mu także właściwości ochronne, co czyniło go jeszcze bardziej pożądanym.

Co odpowiada za niesamowitą barwę turkusu?

Turkus to rzadki minerał z grupy fosforanów, który powstał prawie 30 milionów lat temu, kiedy woda ściekała przez skałę macierzystą, pozostawiając po sobie złoża miedzi, cynku i aluminium. Kamień zawdzięcza swój kolor zatem metalom w ziemi, w której się tworzy. Mamy więc niebieskie turkusy, w których występuje więcej miedzi. Im głębszy odcień niebieskiego, tym większe jest w nim stężenie miedzi. W obecności żelaza, tworzy się z kolei zielony turkus. Dodanie aluminium może dać kamieniowi bielszy odcień, a dodanie cynku w większych ilościach spowoduje zmianę jego koloru na żółto-zielony.

Kolor kamienia waha się zatem od niebieskiego do zielonego, a głębia koloru jest tym, co zwykle stanowi wyższą ocenę wartości kamienia. Przy wycenieniu tego minerału z dużych kopalni (takich, jak doskonale znana Bisbee w Arizonie), każda kopalnia ma swój własny system oceny lub skalę. Największą wartość mają zazwyczaj głębsze niebieskie kolory, ale w niektórych słynnych kopalniach większą wartość ma zielony kamień. To zróżnicowanie sprawia, że turkus jest tak unikalny i ceniony w różnych kulturach.

Gdzie naturalnie występuje ten minerał?

Ze względu na łatwość cięcia i rzeźbienia oraz kuszący kolor, turkus uważany jest za jeden z pierwszych kamieni noszonych przez człowieka. Minerał ten występuje na suchych ziemiach całego świata. Główne złoża, które dostarczały turkusu starożytnym społeczeństwom, znajdują się obecnie w krajach takich, jak: Egipt, Iran, Chiny, Chile, Meksyk, Stany Zjednoczone. Każde z tych miejsc ma swoje unikalne cechy, które wpływają na jakość i kolor wydobywanego turkusu.

Uważa się jednak, że najstarszym znanym złożem turkusowym są kopalnie Maghara Wadi na Półwyspie Synaj. Złoża wydobywcze z tych rejonów dostarczały turkusu do użytku w handlu, sztuce i zdobnictwie dla kultur egipskich, perskich, chińskich, tybetańskich, inkaskich, mezoamerykańskich i południowo-zachodnich. Gdy po jakimś czasie zaczęły formować i rozwijać się szlaki handlowe, użycie turkusu w sztuce i biżuterii z turkusem rozprzestrzeniło się na inne kultury i Europę. Współczesne wydobycie turkusu w tych regionach nadal ma ogromne znaczenie dla lokalnych społeczności oraz ich kultury.

Biżuteria z turkusem jako dodatek do współczesnych stylizacji

Miłość i fascynacja biżuterią z turkusem przetrwała do dziś. Kobiety nadal mocno poszukują naszyjników z turkusem, turkusowych pierścieni i bransoletek. Kupując tę biżuterię, większość z nich nie ma jednak pojęcia, że kupuje nie tylko biżuterię z pięknym kamieniem – ale ozdoby o znaczeniu historycznym i kulturowym. Biżuteria z turkusem jest często noszona jako symbol osobistej mocy i ochrony, co czyni ją jeszcze bardziej pożądanym akcesorium.

Bardzo popularna jest dziś biżuteria z turkusem, produkowana ręcznie przez rdzennych artystów z Arizony, Nowego Meksyku oraz Iranu. Nadal on jest tam uważany za kamień życia, a także symbol bogactwa. Warto pamiętać o tym, że według starożytnych plemion, minerał ten symbolizuje długowieczność i szczęśliwe życie. Jeżeli właśnie na takim życiu Ci zależy, dlaczego więc nie dopomóc swojemu szczęściu? Noszenie biżuterii z turkusem może być nie tylko modnym wyborem, ale także sposobem na połączenie się z historią i tradycją, które kryją się za tym niezwykłym kamieniem.