Niemiecki mineralog Abraham Gottlob Werner (1749-1817) nazwał ten minerał ze względu na jego skład chemiczny i dobrą łupliwość szpatem manganowym. Dopiero kolejny znawca minerałów Friedrich Hausmann nadał mu w 1813 roku obowiązującą do dzisiaj nazwę „rodochrozyt”. Wywodzi się ona ze starogreckiego słowa rhodochrosis, co można przetłumaczyć jako „kolor różowy”. Podobno w dialekcie attyckim lub eolicznym słowo ῥόδον (βρόδον) miało znaczenie „różany, pachnący różą), ale wiadomo przecież, że nazwa kamienia dotyczy jego koloru, a nie doznać węchowych.
Później profesor August Breithaupt (1791-1873) uznał tę nazwę za okropnie brzmiącą i trudną do wymówienia i zasugerował nazwę „szpat malinowy” albo „szpat różany”. W języku niemieckim jeszcze dzisiaj są spotykane, chociaż przestarzałe, jako synonimy rodochrozytu (Himbeerspat, Rosenspat).
Inkowie, słynni twórcy własnego państwa w Ameryce Prekolumbijskiej, nazywali minerał „różą Inków”. Z przekazów wynika, że Indianie czcili rodochrozyt jako kamień miłości i serca. Całkiem szczególną cechą tego minerału jest różowy kolor i charakterystyczne paskowanie.
Właściwości rodochrozytu
„Różany szpat” jest minerałem z gromady węglanów, a pod względem chemicznym – węglanem manganu. Tworzy się przeważnie wtórnie w strefie utleniania złóż manganu, gdzie woda zawierająca kwas węglowy łączy się z tlenkiem manganu. Jest uważany za typowy minerał towarzyszący. Najważniejsze złoża tej formacji, skąd pochodzi większość różowych kamieni na rynku, znajduje się w Argentynie i Peru.
Jako minerał manganowy jest rodochrozyt spokrewniony z rodonitem, krzemianem manganu i wapnia. Rodonit ma podobną różową barwę jak rodochrozyt, jednak wykazuje zwykle czarne, dendrytyczne wtrącenia tlenku manganu. Ze względu na przynależność do gromady węglanów, ma rodochrozyt również powiązania z smithsonitem, gaspeitem i kalcytem. Może też wyglądem przypominać opal ognisty, tugtupit, różowy turmalin i bustamit.
Połysk rodochrozytu jest szklisty, na powierzchniach rozłupu także perłowy. Ma doskonałą łupliwość, przełam nierówny, muszlowy. W skali Mohsa wykazuje twardość 3,5 do 4 w skali dziesięciostopniowej, a więc jest stosunkowo miękki i pod tym względem nie może być zaliczony do kamieni szlachetnych. Gęstość rodochrozytu wynosi 3,30 bis 3,70 g/cm3
Kolor rodochrozytu
Kolor rodochrozytu jest przeważnie różowoczerwony do malinowego (stąd nazwa „malinowy szpat). Kamień może być jednak także biały, żółty albo brązowy. Bardzo często malinowy rodochrozyt wykazuje jaśniejsze i ciemniejsze warstwy, jest marmurkowy albo w inny sposób wzorzysty. Jest to skutek różnego stężenia pierwiastków w różnych warstwach w okresie powstawania minerału. Ze względu na podobny kolor, rodochrozyt bywa mylony zwłaszcza z rodonitem, różowym kwarcem albo różowo zabarwionym dolomitem.
Intensywność koloru minerału jest mocno zmienna. Zależy nie tylko od udziału manganu w jego składzie, ale też od wielkości kryształów względnie ziarnistości agregatu: im są większe, tym ciemniejsza jest barwa kamienia. Na kolor rodochrozytu mają też wpływ warunki temperaturowe podczas jego powstawania. W ten sposób utworzyły się warstwy intensywnie wiśniowoczerwone w wysokich temperaturach i przy stosunkowo słabych stężeniach. Bladoróżowy i jaśniejszy rodochrozyt powstał w niższych temperaturach i wyższej zawartości manganu, żelaza, wapnia i magnezu. Rodochrozyt, który na pierwszy rzut oka ze względu na kolor można łatwo pomylić z rodonitem, ma jednak typowe paskowania albo koncentryczne, pierścieniowe wtrącenia.
Występowanie rodochrozytu i wielkość kryształów
Dotychczas wykazano występowanie minerału na 1400 stanowiskach. Coraz trudniej jest dostać dobrej jakości kamienie po przystępnych cenach. Dlatego rodochrozyt należy do grupy cennych, ekskluzywnych rodzajów kamieni. Większość rodochrozytu oferowanego na rynku w postaci najróżniejszych wyrobów, od kolczyków i wisiorków do bransoletek, pochodzi z Peru i Argentyny. Prawie wszystkie minerały eksportowane z Peru na cały świat są wydobywane w kopalni srebra w okolicach Limy (kopalnia Uchucchacua), działającej od czasów kolonialnych. Można tam znaleźć wspaniałe ciemnoczerwone kryształy, które wyrosły na bogatym w mangan podłożu. W Argentynie jest rodochrozyt kamieniem narodowym.
Znaną lokalizacją jest kopalnia Cavnic w Rumunii, słynąca z różowych, kulistych do nerkowych agregatów. Inną słynną kopalnią jest kopalnia w Alma w Kolorado, w której są znajdowane kryształy o wielkości do 15 cm, a także w Afryce Południowej. Piękne kryształy znajdowano też w Niemczech i Austrii, a nawet w Polsce na Górnym Śląsku.
Zastosowanie i działanie rodochrozytu
Różowy minerał jest wykorzystywany jako kamień jubilerski i dekoracyjny, rzadko do wyrobu innych artystycznych przedmiotów. Znaleziska archeologiczne w starożytnych grobowcach w Egipcie dowodzą, że rodochrozyt należy do najstarszych kamieni ozdobnych na świecie. Ponieważ tlenek manganu lub ruda manganu były później wykorzystywane również do wyrobu szkliwa, nie jest wykluczone, że nasi przodkowie ze starożytnego Egiptu i rzymskiego imperium wciąż sięgali po ten minerał i odpowiednio go wykorzystywali.
Szczególną popularnością cieszą się egzemplarze malinowoczerwone z białym, delikatnym rysunkiem. Nadają się na wisiorki i kolczyki. Ponieważ kamień jest dosyć miękki, tylko w ograniczonym zakresie służy do wyrobu bransoletek i pierścionków ze względu na możliwość uszkodzenia. Preferowany jest szlif kaboszonowy, który dobrze podkreśla subtelne wzory kamienia.
Jako kamień leczniczy powinno się umieszczać rodochrozyt pod poduszką. Inną możliwością jest noszenie zawieszki z tego minerału na łańcuszku na wysokości serca. W każdym razie nie należy nosić go jednorazowo dłużej niż dwa tygodnie, ponieważ daje zbyt dużo energii. W walce z migreną należy umieścić kamień w miejscu bólu z tyłu głowy.
Działanie minerału na organizm
Oddziaływanie kamienia jest odczuwalne w ogólnym funkcjonowaniu organizmu. Pomaga zwłaszcza trzustce, śledzionie i w niestrawności. Wspiera leczenie chorób układu oddechowego, a także choroby płuc i cukrzycę oraz choroby nerek. Wzmacnia serce i dobre wpływa na wzrok.
Działanie rodochrozytu na duszę i uczucia
Działanie kamienia jest wielostronne – może dać więcej zadowolenia, pomóc przełamać strach oraz wnieść do życia miłość i harmonię. Z kamieniem jego właściciel łatwiej znajdzie wyjście z kłopotów i rozpocznie nowe życie. Pomoże przezwyciężyć złe myśli, rozbudzi tęsknotę i ułatwi nawiązanie nowych kontaktów towarzyskich. Poza tym zapewni spontaniczność, dobry humor i towarzyskość. Da witalność i radość, zapewni równowagę i otworzy na nowe wyzwania.
Rodochrozyt i znaki zodiaku
Różowy minerał jest ważnym kamieniem głównym dla gwiazdozbioru Byka. Ten uzdrawiający kamień wspiera jego pewne podejście do życia i pozwala okazywać ucznia. Jest też ważnym kamieniem pomocniczym dla znaku Raka, ponieważ otwiera mu oczy na rzeczywistość i zwiększa poczucie własnej wartości.
