Nazwa złotem połyskującego pirytu pochodzi od greckich słów pyr = „ogień” oraz pyrites = „iskrzący”, ponieważ minerał uderzany krzesiwem wykazuje właściwości iskrzenia. Już w epoce kamiennej piryt służył razem z hubką do rozpalania ognia. Ze względu na zewnętrzne podobieństwo był często mylony przez niedoświadczonych poszukiwaczy ze złotem, przez co zyskał potoczną nazwę „złota głupców”.
Piryt i markazyt uważano początkowo za jeden minerał i dopiero badania mineralogiczne wykazały, że chodzi o dwa różne, chociaż podobne kamienie. Różnica tkwi głównie w ich formie krystalicznej przy podobnym składzie chemicznym. Piryt tworzy kryształy sześcienne, podczas gdy markazyt
Właściwości pirytu
Piryt ze swoim składem chemicznym o wzorze FeS2 jest nadsiarczkiem żelaza i przedstawicielem minerałów z gromady siarczków. Krystalizuje w regularnym układzie, tworząc czasem charakterystyczne bliźniaki, czyli kryształy bliźniacze, nazywane „krzyżami żelaznymi”. Są to rzadkie formy bliźniacze przypominające wojskowe odznaczenie o tej nazwie. Tworzy zwarte, ziarniste, kuliste i groniaste skupiska. Kryształy wykazują często postać idealnie uformowanych sześcianów, ośmiościanów i dwunastościanów pięciokątnych.
Przełam pirytu jest muszlowy, łupliwość nie występuje. Minerał posiada metaliczny połysk i brak przezroczystości.
W dziesięciostopniowej skali twardości Mohsa wykazuje stopień 6 do 6,5 i zalicza się do twardych minerałów. Gęstość pirytu wynosi 5 bis 5,2 g/cm². Rysa, czyli ślad po zarysowaniu pirytem płytki porcelanowej, jest koloru czarnego.
Piryt topi się łatwo pod wpływem płomienia, który zabarwia się na niebiesko i uwalnia zapach siarki. Jednocześnie zmienia się struktura kryształu, a minerał w formie sześcianów stapia się w kulę, która staje się magnetyczna. W kontakcie z wodą albo wysoką wilgotnością powietrza piryt rozkłada się, uwalniając kwas siarkowy. Piryt nie wykazuje fluorescencji ani pleochroizmu.
Piryt jest szeroko rozpowszechniony i występuje między innymi we Włoszech, Hiszpanii, Rosji, Norwegii, USA i Meksyku, a także w Polsce.
Kolor pirytu
Piryt odznacza się kolorem metalicznym żółtym, srebrzyście-szarym, mosiężno-żółtym do złotożółtego. Z tego względu bywa mylony ze złotem, markazytem i chalkopirytem.
Starsze, pozostające pod wpływem warunków zewnętrznych egzemplarze pirytu, ulegają powierzchniowemu wietrzeniu i powstawaniu rdzawego nalotu, składającego się głównie z limonitu. Możliwe są również tęczowe iryzacyjne barwy nalotowe na powierzchni kryształów, które też można przypisać wietrzeniu minerału.
Znaczenie i zastosowanie pirytu
W starożytności wykorzystywano piryt jako materiał do rozpalania ognia. Kiedy pojawiła się pierwsza broń palna, wykorzystywano w jej zamku zdolność iskrzenia pirytu. Obecnie ze względu na wysoką zawartość żelaza, piryt służy do pozyskiwania tego metalu. Poza tym jest surowcem do wytwarzania kwasu siarkowego i nawozów mineralnych. Pigment przygotowany z tego minerału bywa składnikiem farby czerwonej i brązowej. Od czasów starożytnych z pirytu wykonuje się też ozdoby i biżuterię.
Chociaż nie ma dotąd badań klinicznych, które potwierdzałyby przypisywane pirytowi właściwości, to należy on jednak do najważniejszych kamieni leczniczych w ogóle. Piryt pomaga dokonać samopoznania, ułatwia myślenie o sobie, rozpoznanie własnych słabości i wad, a także tłumionych wspomnień. W ten sposób ujawnia możliwe przyczyny blokad i lęków, pomaga je rozwiązać, może nawet złagodzić stan depresyjny. Z pomocą pirytu można rozwiązać też stres, nerwowość lub wewnętrzny niepokój. Ten kamień uzdrawiający daje nową pewność siebie i dodaje odwagi, aby kierować swoim życiem w nowym kierunku.
Piryt sprzyja refleksji i umacnia układ nerwowy człowieka. Wspomaga kompleksowo na poziomie zarówno fizycznym, jak i psychicznym, zapewniając lepszy rozwój osobowości.
Piryt nie powinien być noszony przez długi czas. Aby wykorzystać jego oddziaływanie, wystarczy położyć kamień w pobliżu. Piryt jako kamień dekoracyjny jest mniej przydatny do ciągłego noszenia. W słońcu jest dobrym przewodnikiem ciepła, co można łatwo stwierdzić dotykiem. Poza tym związki żelaza mogą wywoływać podrażnienia skóry. Nigdy nie należy doprowadzać do kontaktu pirytu z wodą, ponieważ woda pirytowa jest trująca.
Działanie pirytu na ciało człowieka
Minerał wzmacnia nerwy i pozytywnie wpływa na samopoczucie fizyczne. Łagodzi niektóre bóle, dlatego bywa stosowany na ból kulszowy i artretyzm. Z drugiej strony może wywierać pozytywny wpływ na układ trawienny. Czasem bywa używany do wspomagania kuracji lub rehabilitacji. Przynosi w tej fazie leczenia spokój i zachęca umysł do zwrócenia się ku nowym zadaniom. Po okresie przechodzenia choroby, przy wzmożonym napięciu i wewnętrznym niepokoju, jest to bardzo odpowiednia pomoc.
Działanie pirytu na sferę duchową
Piryt koncentruje siły duchowe i poprawia samocenę człowieka. Energia kamienia powoduje powstanie harmonijnej równowagi między ciałem i sferą duchową. Kamień leczniczy może skutecznie wspomagać podejmowanie ważnych decyzji w życiu. Wzmacnia zdolność do działania i zachęca do brania losu we własne ręce.
Piryt i znaki zodiaku
Piryt może być jednakowo dobrze wykorzystywany przez wszystkie znaki zodiaku. Przede wszystkim w początkowej fazie astrologicznego roku rozwija on pełnię swojej mocy. Piryt wzmacnia nowy początek.
