Znaczenie biżuterii dla kultury Inków w Peru

Inkowie z obszaru znanego obecnie jako kraj Peru byli wykwalifikowanymi rzemieślnikami, którzy wytwarzali biżuterię, maski, ceramikę i różne inne ozdoby. Archeolodzy na przestrzeni lat odkryli przykłady ich misternej pracy, które dały wgląd w życie tych starożytnych ludzi oraz ich niesamowitej kultury. W szczególności biżuteria była zróżnicowana i szczegółowa, a na jej znaczenie wpłynęło naprawdę wiele czynników.

Rodzaje biżuterii Inków

Inkowie stworzyli i ozdobili wiele przedmiotów do noszenia, jako biżuteria. Korony, sandały, bransoletki, kolczyki, kółka w nosie, naszyjniki, a nawet fartuchy na piersi służyły w ich kulturze jako biżuteria. Każdy rzemieślnik używał różnych materiałów do jej tworzenia – materiały te z kolei świadczyły w kulturze o wielu ważnych sprawach. Chociażby takich, jak… status społeczny posiadacza danej biżuterii.

Materiały, których używali Inkowie

Kowalstwo było umiejętnością odziedziczoną po cywilizacjach sprzed czasów Inków. Plemiona Ichmas i Chimus produkowały kolczyki, bransoletki, naszyjniki, pierścionki, rytualne Tumis i ceremonialne artefakty. Wysoko wykwalifikowani złotnicy pracowali dla elity w Peru. W czasach Imperium Inków złoto było bowiem najcenniejszym metalem, używanym do wyrobu artefaktów i biżuterii. Inkowie wierzyli, że „złoto świeciło jak słońce” – i dlatego, aby uczcić ich głównego boga (Inti) nosili je i dekorowali nimi również świątynie. Etniczne kolczyki i naszyjniki wyszywano z… bardzo ciężkich kawałków złota. Ze względu na ich potężną dość wagę, rozciągały się one czasami na uszach noszących je osób. Oczywiście im cięższy był kolczyk, tym… lepiej. Dlaczego? No cóż, wydłużone płatki uszu oznaczały wysoki status lub szlachetność w społeczeństwie.

Starożytni Inkowie wytwarzali także biżuterię głównie przy użyciu skóry lamy i plecionych włókien. Rzemieślnicy w Peru używali jednak najbardziej złota, kamieni szlachetnych, nasion zwanych „Huayruro”, piór, a nawet znanych wszystkim dobrze z wakacyjnych bransoletek… muszelek do ozdabiania biżuterii. Znanym elementem biżuterii Inków był też złoty pierścień do nosa – zamożni Inkowie nosili go podczas ceremonii religijnych i specjalnych uroczystości. Pierścień taki mocowali do nosa za pomocą specjalnego nacisku, bez przekłuwania nosa.

Biżuteria peruwiańskich wojowników

Ochraniacze goleni były wyłączną częścią zbroi wojowników Inków, która była ozdobiona biżuterią. Niżej sklasyfikowani wojownicy nosili ochraniacze goleni ozdobione miedzią, podczas gdy ci z wyższych klas nosili oczywiście… złoto. Fartuchy na piersi związane ze sobą chroniły wojownika podczas bitwy – będąc jednocześnie swego rodzaju dość etniczną ozdobą ciała.

Klasa społeczna kontra biżuteria

Inkowie królewscy i urzędnicy państwowi nosili biżuterię na co dzień. Osoby reprezentujące z kolei niższe statusy społeczne przyodziewały się w biżuterię głównie podczas wydarzeń religijnych i festiwali. Zakazano także w Peru noszenia przez „nie-Inków” biżuterii tym osobom, które niezwiązane były z regionem. Złoto reprezentowało dawniej bliskość boga Inków, a nie znak bogactwa (jak powszechnie się uznaje). Im więcej złota nosił mieszkaniec plemienia, tym bliżej lub bardziej błogosławiony był on przez Boga i tym wyższą klasę reprezentował. Ponieważ tubylcy z Peru wierzyli, że król Inków jest synem Boga, to właśnie on w wierzeniach nosił najwięcej złota ze wszystkich.

Pozycję społeczną najwyższej klasy społecznej określała nie tylko biżuteria, ale też strój czy korona. Kiedy umierała taka osoba „wysoko postawiona”, zabierała ze sobą przedmioty, które wyrażały ponoć sposób patrzenia na świat. Wysoka klasą persona chowana zostawała w rytualnym stroju oraz oczywiście biżuterii, która określała najlepiej rangę osoby za życia – i która dodatkowo świadczyła o byciu „potomkiem boga”. Tożsamość takich ludzi wykraczała zatem poza ich ziemskie istnienie i towarzyszyła im również w następnym świecie. Po śmierci wysoko postawieni (rangą) zostawali przekształceni w przodków – tych, którzy dzielili miejsce w niebiańskim świecie razem z bogami. Ile w tym było prawdy? Cóż, pewnie nigdy się tego nie dowiemy.

Biżuteria Inków dziś

Niektóre z materiałów, takie jak biżuteria z nasion Huayruro, biżuteria z tykwy Mate i biżuteria z muszli Spondylus były dawniej przekazywane z pokolenia na pokolenie. Dziś ta tradycja nieco się już… zatarła. Biżuteria wykorzystująca plewy, bambus, muszle, kamienie, drewno, tagua i różne inne materiały organiczne jest zatem częścią nowego podejścia do peruwiańskiej sztuki wytwarzania ozdób na nadgarstki, uszy i szyję.

W miarę rozwoju królestwa Inków, zasady noszenia biżuterii stały się mniej jednolite. Kiedy na przykład kultura Chimu z dzisiejszego miasta Trujillo stała się częścią imperium Inków, kontynuowali oni noszenie złotej biżuterii. W dzisiejszych czasach coraz trudniej jest znaleźć prawdziwą, peruwiańską biżuterię. Trend biżuterii inspirowanej dawnymi plemionami Inków wciąż jednak rośnie, ale zdobyć jest ją już… bardzo ciężko!