Berberyjskie ozdoby i tatuaże - biała północ Afryki

Stanisław Kozłowski | Biżuteria
Berberyjskie ozdoby i tatuaże - biała północ Afryki
Berberzy

Wbrew pozorom, rdzenną ludnością Afryki Północnej nie są negroidalni Afrykanie ani nawet nie Arabowie, ale narody, które przyjęło się nazywać Berberami. Jeszcze bardziej zadziwiający jest fakt, że Berberowie należą do rasy białej. Spośród plemion berberyjskich wywodzą się tacy sławni ludzie, jak Edith Piaf, Isabelle Adjani, czy Zinedine Zidane.

Nazwa „Berber” pochodzi od greckiego słowa „bárbaros” albo łacińskiego „barbarus”, co oznacza po prostu „barbarzyńca”, i weszła do języków europejskich od arabskiego „al-Barbar”. Nawiasem mówiąc Arabowie nie zdawali sobie sprawy z pejoratywnego znaczenia tego słowa. Sławny arabski historyk i filozof Ibn Chaldun (1332-1406) uważał słowo barbar za imię praojca tego ludu. Sami Berberowie nazywają siebie Amazigh (l.mn. Imazighen), czyli "ludzie wolni". Zwykle używają jednak nazw poszczególnych plemion, np. Rifenowie, Tauregowie, Kabylowie i inni.

Biżuteria berberyjskich kobiet

Podczas gdy ludność pochodzenia arabskiego północnego Maghrebu preferowała precyzyjnie wykonaną biżuterię ze złota, Berberowie od najdawniejszych czasów woleli masywne często wyroby ze srebra. Piękne, ciężkie, ręcznie wykonane tylko ze srebra albo ze stopów na jego bazie. Berberowie uważają, że złoto jest metalem diabła i przynosi nieszczęście. Czasem ich ozdoby miewają złocisty odcień, ale jest to tylko skutek dodania do stopu niewielkiej ilości miedzi. W zależności od regionu w użyciu bywają też korale, kość słoniowa i kamienie półszlachetne. Typowymi formami ornamentów są trójkąty i romby, jak również tzw. ręka Fatimy” (chamsa), której przypisuje się ochronę przed „złym okiem”. W ozdobach występują tradycyjne berberyjskie symbole - spirala, jako symbol nieskończoności, berberyjski krzyż „tenegehlt”, litera „yaz” - symbol jedności wszystkich narodów. Biżuteria noszona przez kobietę pokazuje jej społeczny i rodzinny status, dobrobyt jej męża, a także plemienną przynależność.

Biżuteria Berberów była cennym skarbem i rodzinnym dziedzictwem przechodzącym z pokolenia na pokolenie. Często przerabiano poszczególne elementy albo uzupełniano – dlatego też trudno jest dzisiaj określić ich wiek. Dla żyjących w sposób koczowniczy rodzin, biżuteria stanowiła też rezerwę kapitału na czarną godzinę. Była łatwa do przenoszenia przez kobiety podczas całorocznych wędrówek. W świecie, który całkowicie albo prawie całkowicie obywał się bez pieniędzy, srebrne ozdoby odgrywały pewną rolę jako środek płatniczy. Monety były najczęściej lutowane tworząc naszyjniki i bransolety, skąd można je było w razie potrzeby wyłamać; ich realną wartość stanowiła tylko wartość metalu.

Tatuaże

Wśród berberyjskich kobiet był kulturowo zakorzeniony zwyczaj wykonywania tradycyjnego błękitno-zielonego tatuażu na twarzy, przedramionach, nadgarstkach i łydkach. Tatuowane wzory składały się ze stylizowanych liter oraz zapożyczonych symboli i ornamentów. Symetryczne linie i krzyże były inspirowane przez zwierzęta, drzewa i ciała niebieskie – drzewa figowe, palmy, księżyc, gwiazdy, węże, skorpiony, motyle, ryby.

Wzory były najpierw rysowane na skórze, a następnie nakłuwane. Błękitny barwnik uzyskiwano z indygowca. W uzupełnieniu stosowano sadzę i węgiel drzewny. Wzory geometryczne, składające się z kół, trójkątów i linii prostych, mają pochodzenie przedislamskie. Stanowiły wyobrażenia bogów i natury tworzone przez rdzenną ludność Afryki Północnej przed nadejściem chrześcijaństwa i islamu. Palma i ryba były z kolei symbolami kartagińskiej bogini płodności Tanit.

Niestety, osiedlanie się Berberów w miastach, gdzie podlegają wpływom kultury arabskiej oraz zachodniej powoduje, że pradawne zwyczaje i obyczaje kultywowane przez nomadów, zaczynają powoli przechodzić do historii. Również tradycyjne berberyjskie tatuaże.


Przyjaciele Piekiełka
Artom.Audio
Szkoła Tańca Hamsa
Galeria Oławska

© Piekielko.com