Hafty i aplikacje krawieckie związane są z dekorowaniem materiałów za pomocą igły, nici lub przędzy. Haftowanie i przyszywanie aplikacji krawieckich praktykowane jest już od wielu lat. Jaka jest historia powstania haftowania oraz wszywania aplikacji krawieckich w ubrania i galanterię?
Aplikacje krawieckie i pierwsze próby haftowania
Pochodzenie haftu datuje się na epokę Cro-Magnon, czyli ludzi rozumnych z górnego paleolitu. Historycy datują też początek haftowania na ok. 30 000 lat p.n.e. – dowodem mają być znaleziska archeologiczne w postaci skamieniałych resztek mocno zszywanych ze sobą i dekorowanych ubrań. Na Syberii około 5000 i 6000 p.n.e. odkryto misternie wywiercone muszle, zszywane dekoracyjnymi wzorami na skórach zwierząt.
Haftowanie chińskich nici i azjatyckie aplikacje krawieckie datuje się zaś na 3500 lat p.n.e. – historyczne zdjęcia przedstawiają hafty odzieży z jedwabną nicią, kamieniami szlachetnymi i perłami. Znaleziono również przykłady zachowanych chińskich haftów, tworzonych ściegiem łańcuszkowym (również wykonanych w nici jedwabnej, datowanych na okres 5-3 wieku p.n.e.).
Uważa się, że hafty i ręcznie tworzone aplikacje krawieckie pochodzą ze Wschodu i Bliskiego Wschodu. Prymitywna ludzkość szybko odkryła wówczas, że szwy używane do łączenia skór zwierząt mogą być również wykorzystywane do ozdabiania ubrań. Historia haftów pojawiała się również w starożytnych obrazach czy wazonach, przedstawiających mieszkańców noszących haftowane ubrania.
Haftowane aplikacje krawieckie z koralikami
W XI wieku przedmioty religijne ozdabiano mniejszymi perłami nasiennymi, a od 1200 do 1300 roku haftowano zaś koraliki na ubraniach. Do 1500 roku hafty stały się bardziej popularne w Europie, a także w innych częściach świata. Od tego okresu, dzięki skomplikowanym haftom z nici i koralików, ozdabiano ubrania. W ten sposób zyskały one szczególnie dużą popularność. Haft koralikowy i tego typu aplikacje krawieckie można było znaleźć np. na koszykach, sukniach sądowych, wyposażeniu domowym i wielu innych przedmiotach.
Aplikacje krawieckie jako symbol bogactwa
Starannie haftowane ubrania, przedmioty religijne i artykuły gospodarstwa domowego były swego rodzaju znakiem bogactwa i statusu w wielu kulturach – w tym w starożytnej Persji, Indiach, Chinach, Japonii, Bizancjum oraz średniowiecznej i barokowej Europie. Tradycyjne techniki ludowe były przekazywane z pokolenia na pokolenie w kulturach tak różnorodnych, jak północny Wietnam, Meksyk i wschodnia Europa.
W średniowiecznej Anglii powstały profesjonalne warsztaty, gdzie tworzono aplikacje krawieckie i uczono haftu. Obróbka średniowieczna do kościelnego i świeckiego użytku, jaką tworzono na warsztatach, zwana była Opus Anglicanum – szybko rozsławiła się w całej Europie. Produkcja haftów rozkwitła również we wschodniej Szwajcarii, dokładnie w mieście St. Gallen (druga połowa XIX wieku).
Rozwój metod haftowania i kolejne aplikacje krawieckie
Proces dostosowywania, łatania, naprawiania i wzmacniania tkaniny sprzyjał później rozwojowi technik szycia, a dekoracyjne możliwości doprowadziły do rozrośnięcia się sztuki haftu na skalę światową. Wyrafinowane hafty, tworzone własnoręcznie, zaczęły jednak maleć wraz z „wiekiem maszynowym” w 1800 roku. Wówczas pojawiły się m.in. hafty artystyczne i berlińska wełna – haftowana nicią płótna, popularna w latach 70-tych XIX wieku. Później została ona jednak zastąpiona innym haftem (lata 80-te XIX wiek), wykorzystującym płótno o kwadratowych oczkach z nićmi, wyszywanymi misternie ścieg po ściegu.
Wraz z wprowadzeniem drukowanych wzorów w kolorze, potrzeba liczenia każdego ściegu przestała już mieć znaczenie. Chociaż skomplikowane aplikacje krawieckie tworzone własnoręcznie traciły na popularności, haftowanie koralików na ubraniach i galanterii wróciło wraz z nowymi ściegami hafciarskimi, pod koniec XIX wieku.
Współczesne haftowanie i aplikacje krawieckie
Dziś nici do haftowania są wytwarzane głównie z bawełny, sztucznego jedwabiu i przędzy nowatorskiej, a także z tradycyjnej wełny, lnu i jedwabiu. Popularny jest też haft wstążkowy, gdzie wykorzystuje się wąską wstążkę z jedwabiu lub mieszankę jedwabiu / organzy, najczęściej do tworzenia motywów kwiatowych. Techniki haftu powierzchniowego zaś (jak ścieg łańcuszkowy), są najbardziej ekonomicznymi.
Oczywiście, popularny jest też haft maszynowy, dodawany do gotowego dzieła np. w postaci ubrań czy galanterii. Haft maszynowy służy dziś głównie do dodawania logo i monogramów (np. do firmowych koszulek czy strojów piłkarskich), ale też do ozdabiania domowej pościeli. W dużym stopniu, współczesne aplikacje krawieckie naśladują skomplikowane hafty ręczne z przeszłości.
Wiele osób wybiera dziś haftowane i rękodzielnicze aplikacje krawieckie, umieszczone na koszulkach czy kurtkach, aby wyróżnić się w tłumie. Sami często też poszukują takich elementów, by przyozdobić i odświeżyć ulubioną torebkę czy bluzkę, nadając im etnicznego wyrazu i… niepowtarzalności.
